Odra, druga co do wielkości rzeka Polski, wciąż tętni życiem. Okresowe wylewy nieustannie kształtują jej wygląd i przyczyniają się do jej ogromnego przyrodniczego bogactwa. Szczególnie interesujący jest środkowy bieg rzeki, między Brzegiem Dolnym a Głogowem.

Kraina ta nazywana jest Łęgami Odrzańskimi. Zachowało się tu jeszcze wiele naturalnych krajobrazów i siedlisk doliny wielkiej rzeki – poddawane okresowym zalewom lasy łęgowe i łąki, malownicze starorzecza, nadrzeczne skarpy. Jest to obszar o takim przyrodniczym bogactwie, jakiego daremnie by szukać w wielu naszych parkach narodowych. Przez ten piękny obszar przebiegają trasy turystyczne zarówno drogą wodną kajakowym szlakiem odry  jaki wzdłuż wałów przeciwpowodziowych rowerowym szlakiem odry którymi cyklicznie od wiosny do jesieni organizowane są spływy kajakowe i rajdy rowerowe a ostatnio nawet łączone ze sobą w pętle odrzańskie.

Odnajdziemy tu 85 gatunków roślin i zwierząt umieszczonych w Czerwonych Księgach: 22 gatunki roślin, 14 gatunków bezkręgowców, 49 gatunków kręgowców – w tym samych ptaków – 39 gatunków.

To zdumiewające, że w środku Europy zachował się taki klejnot. Łęgi Odrzańskie obejmują obszar doliny rzeki Odry od zbiornika zaporowego pod Brzegiem Dolnym do użytku ekologicznego „Łęgi Głogowskie” pod Głogowem, wraz ze strefą krawędziową doliny rzecznej. Zajmują powierzchnię około 500 km2, a w ich skład wchodzi około 125 kilometrów biegu rzeki Odry. Roślinność która szczególnie wyróżnia się w Łęgach Odrzańskich to rośliny wodne starorzeczy i bagien. Królują tu: salwinia pływająca i kotewka orzech wodny

Źródło „Łęgi Odrzańskie. Dziedzictwo przyrodnicze Doliny rzeki Odry”; G. Bobrowicz, K. Konieczny; Fundacja EduSilesia, Lubiąż 2018

Odlew orzecha wodnego z certyfikatem autentyczności można kupić na pamiątkę wizyty w Łęgach (zamawiając online lub pytając o to w ośrodkach edukacyjnych), gdyż zbieranie ich ze starorzecza jest karalne.  Odlew jest odwzorowany jeden do jednego. Każdy orzech złożony jest w pudełku i leży na wiórach topolowych z Doliny Odry. Kotewka to roślina chroniona i jedynym sposobem, żeby zabrać ją do domu, jest nasza pachnąca pamiątka.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Żeby zobaczyć te wszystkie klejnoty i enklawy przyrodnicze warto skorzystać z oferty jakie proponują nam miejscowości nadodrzańskie stanowiące swoiste wrota do Krainy Łęgów Odrzańskich. To przystanki szlaku odry, od których warto zacząć wyprawy i wycieczki krajoznawcze proponowanymi szlakami i ścieżkami przyrodniczymi. Wędrować po krainie można o każdej porze roku i za każdym razem będzie to inny scenariusz i inne widoki zależne też często od stanu wody na rzece.

Zimą rzeka zamienia się na całej swej rozciągłości  w Amfiteatr natury, który tworzą migrujące za pożywieniem ptaki z okolicznych skutych lodem stawów, zalewów i starorzeczy. Związane jest to z jej naturalnym charakterem i brakiem pokrywy lodowej   ściśle związanej z nurtem rzeki na której tylko czasami pojawia się śryż. Krążki śryżowe tworzone są na skutek schłodzenia się toni wodnej z której wyodrębniają się kryształki lodu wędrując ku jej powierzchni. W wyniku uderzania się o siebie i obsypywania krążków powstają odgłosy, szumy i dźwięki tworząc zimową pieśń odry.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Te  i inne okresowe spektakle nad Odrą jak choćby największy na dolnym śląsku czapliniec  koło Malczyc czy jesienne rykowiska w Naroczyckim Łęgu proponujemy obserwować i nasłuchiwać zgodnie z ideą  dźwiękowego Szlaku Odry przygotowanych w tym celu dźwiękowych wzmacniaczy ustawianych okresowo w różnych miejscach wartych w danej chwili uwagi. Warto za ich lokalizacją podążać sprawdzając na https://dzwiekowyszlakodry.com/  bo tam prawdopodobnie odbywa się prawdziwy festiwal w amfiteatrze natury.

 

 

 

 

 

 

 

Najbardziej aktualne bogactwo przyrodnicze Łęgów Odrzańskich opisuje publikacja niezwykła publikacja „ŁĘGI ODRZAŃSKIE wydana przez Fundację EduSilesia. Dziedzictwo przyrodnicze doliny rzeki Odry” autorstwa Grzegorza Bobrowicza i Krzysztofa Koniecznego. Niezwykła, bo jest to właściwie pierwsze takie kompendium przyrodnicze poświęcone nadodrzańskiej przyrodzie w Łęgach Odrzańskich.

Książka opisuje obszar obejmujący ostoje Natura 2000 Łęgi Odrzańskie powiększony o kluczowe otoczenie dla zachowania niezwykłej przyrody Doliny Odry. Takie ujęcie pozwala na przedstawianie Łęgów Odrzańskich jako ważnego ekosystemu na tle Europy i Polski. Wybitne walory przyrodnicze opisywanego obszaru upoważniają do zaproponowania objęcia najwyższą formą ochrony – parkiem narodowym.

O tych zasobach i bogactwie przyrodniczym Łęgów Odrzańskich możecie dowiedzieć się więcej u animatorów, edukatorów, przyrodników Krainy Łęgów Odrzańskich związanych z ośrodkami edukacyjnymi w Dziewinie  ROEE prowadzący oprócz lekcji w przyrodzie również  zajęcia laboratoryjne dla dużych grup szkolnych i przedszkolnych w Centrum Przyrodnicze w Trzcinicy Wołowskiej wokół której powstało wiele rezerwatów a na łąkach będących ich własnością introdukowane są susły morengowane.

Oby dwa ośrodki posiadają w swoich ośrodkach noclegi. Warto skorzystać z ich wiedzy w ramach usług przewodnickich przez nich oferowanych w postaci ciekawych scenariuszy wycieczek, kart zadań czy atrakcyjnych gier wielkoformatowych https://lgdodra.pl/oferta/edukacja/fundacja-edusilesia/ szczególnie polecanych szkołom.

 

 

 

 

Przyszły Park, bo żywimy nadzieję, że powstanie, powinien objąć obszar następujących projektowanych rezerwatów przyrody: Miękińskie Bagna, Lubiąskie Łęgi, Zagórzyckie Łąki, Przyborowski Meander, Przychowskie Błonia, Chobieńskie Mokradła, Bełczańskie Starorzecza oraz Ujście Baryczy.

Ponadto w Parku znalazłyby się obszary łącznikowe między powyższymi rezerwatami, a także obszar doliny Odry od ujścia Baryczy do granic miasta Głogowa. Odpowiadałoby to dokładnie granicom europejskiej ostoi Natura 2000. W opisanych powyżej granicach powierzchnia projektowanego Odrzańskiego Parku Narodowego wynosi około 17 000 ha. Obszar przyszłego Odrzańskiego Parku Narodowego jest jednym z najcenniejszych obiektów przyrodniczych Niżu Środkowoeuropejskiego. W pełni uzasadnione jest wpisanie go na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO!

Za powołaniem Odrzańskiego Parku Narodowego (OPN) przemawiają następujące argumenty:

Aktualne informacje o łęgach i przyrodzie Krainy Łęgów Odrzańskich  możecie śledzić na blogach Krzysztofa Koniecznego:
www.dbajobociany.pl
www.lgdodra.pl/blog/ 

To między innymi z Krzyśkiem można wyruszyć w edukacyjny rejs  drewnianym statkiem pasażerskim typu szkuta o nazwie Łęgowa Dama   która jest dostępna dla każdego, kto chce doświadczyć wielkiej rzeki na własnej skórze. Dla większych grup przygotowaliśmy w ramach edukacji ekologicznej rejsy integracyjno – edukacyjne z wielkoformatową grą, animacjami i ogniskiem z kiełbaskami na brzegu rzeki a w trakcie rejsu zdobędziemy wiedzę co w trawie piszczy i będziemy podglądać przyrodę, w tym ptaki takie jak Bielik, Kania Ruda, Czapla Siwa, Zimorodek przez lornetki oraz lunetę. Zdobędziemy również wiedzę czyje tropy widać na brzegu i jak je rozpoznawać z pokładu Szkuty  a na koniec otrzymają karty pracy o tym co się dziś nauczyli, do rozwiązania https://drive.google.com/file/d/1qF-rq6XAx38oWUV6HvJeFeoc0aSMAUzC/view

 

 

 

 

 

Starsze materiały o Łęgach Odrzańskich można znaleźć w Kronice Łęgów Odrzańskich nr 1 pt. Rzadkie i chronione zwierzęta Krainy Łęgów Odrzańskich – zagrożenia i perspektywy rozwoju, w tym dowiedzieć się dlaczego północne tereny Łęgów Odrzańskich nazywane są krainą Łabędzia Krzykliwego w artykule Grzegorza Bobrowicza pt Trzy dekady lęgów Łabędzia Krzykliwego w Krainie Łęgów Odrzańskich.