Port Malczyce – po prawej stronie wywrotnica do wagonów

Węzeł Malczyce to wrota do Krainy Łęgów Odrzańskich, od których najlepiej zacząć jej poznawanie.

Malczyce to obowiązkowy przystanek na Szlaku Odry dla różnego rodzaju aktywności turystycznych z uwagi na to że jest położony na zbiegu wielu tras komunikacyjnych, co daje mu rangę węzła na Szlaku Odry. Położenie, stanowi doskonałą bazę wypadową dla dalszego podróżowania po naszej krainie kajakiem, rowerem, łodzią, bądź pieszo szlakami tematycznymi : przyrodniczo-dźwiękowym, kulinarnym smakując oryginalnej kuchni i produktów lokalnych. Stąd niedaleko już do Pocysterskiego Kompleksu Pałacowo Klasztornego w Lubiążu.

Najbardziej odrzańską miejscowością zdają się być właśnie Malczyce. Co prawda z dawnej świetności Malczyc zostało już niewiele ale jest jeszcze wiele zabytków infrastruktury portowej świadczący że rozwój Malczyc związany był z Odrą. Nabrzeże przeładunkowe, urządzenia wciąż czynnej Stoczni Rzecznej, wywrotnice do wagonów z bocznicami kolejowymi, dojazd do dawnego promu rzecznego. Wszystko jest udokumentowane w Izbie Muzealnej mieszczącej się na terenie Stoczni otwartej dla zwiedzających po uprzednim umówieniu się.

Las Łęgowy Zakole Odry – Czapliniec

Jak na tak niedużą miejscowość a właściwie wieś jest tu co zwiedzać a różnorodność ciekawych zaułków uzupełniają, marina rzeczna z biwakiem i dostępem do toalet, pracownie artystyczne twórców, wśród których wyróżnia się pracownia designerskiej ceramiki oraz lokalni producenci, w tym masarnia czy piekarnia.

Pod względem przyrodniczym Malczyce leżą, można powiedzieć u stóp kompleksu faunistyczno-florystycznego rozciągającego się po drugiej stronie Odry w tzw. zakolu odry gdzie znajduje się największy na Dolnym Śląsku czapliniec ze 140 gniazdami przez co jest to doskonałe miejsce dla birdwatcherów i prowadzenia nasłuchów przyrody zgodnie z ideą nowatorskiego produktu dźwiękowego szlaku odry , któremu rytm nadają nie tylko Czaple ale nierozłączny dźwięk wydobywający się od strony stoczni. Stały dźwięk wydobywający się z blach powstających kadłubów statków to swoistego rodzaju koncert, który nie przeszkadza

Węzeł Malczyce na trasie Szlaku Odry jest nie tylko doskonałą bazą do dalszych wypraw w teren Krainy Łęgów Odrzańskich ale ma również swoją ciekawą historię, o której opowiedzą wam przygotowane przez nas Questy pt. Odkrywamy tajemnice Malczyc.

Questy są dopełnieniem pętli kajakowych w ramach produktu turystycznego dla podróżników pn. Kolej na Kajaki. Dzięki lokalizacji węzłów przesiadkowych komunikacji zbiorowej wzdłuż Odry można udać się w podróż do Krainy Łęgów Odrzańskich bez samochodu, pociągiem lub autobusem.
Quest jest przewodnikiem po Malczycach pomiędzy a Dworcem PKP a Portem. Poprowadzi Was w trasę pieszą nad Odrę, gdzie kończycie lub rozpoczynacie spływ kajakowy.
Po drodze odgadując zagadki i rebusy z questa dowiecie się więcej o Malczycach, która odkryje przed Wami najciekawsze historie miejscowości.

Malczyce wyróżniają się rozbudowanym portem rzecznym z trzema zatokami portowymi i z pozostałą infrastrukturą techniczną, świadczącą o ścisłym związku Malczyc z Odrą. Na szczególną uwagę zasługuje funkcjonująca do dzisiaj stocznia rzeczna z ponad 100 letnią już tradycją której rocznica , o której można więcej się dowiedzieć w izbie muzealnej znajdującej się na terenie samej stoczni.

Prezentacja z Konferencji na 100-lecie Stoczni

Stocznia do dzisiaj produkuje jednostki do 90 m długości, co nadaje szczególny klimat temu miejscu. Na nabrzeżu portowym można zaobserwować wiszące nad Odrą zarysy wywrotnic do wagonów poprzez które przesypywano węgiel na barki. Mechanizm wywrotnic napędzany był siłą mięśni poprzez system przekładni.
Jak już zgłodniejemy podczas zwiedzania Malczyc to proponujemy udać się w podróż kulinarną do pobliskich Mazurowic gdzie w Karczmie Słowianka podają nowoczesne dania kuchni polskiej ze słowiańskim charakterem. Innym godnym polecenia miejscem do zobaczenia w bliskim sąsiedztwie jest Lubiąż z Klasztorem i Karczmą Cysterską, do którego można dotrzeć rowerem niebieskim rowerowym Szlakiem Odry lub kajakowym Szlakiem Odry wypożyczonym z lokalnej wypożyczalni.

Przyjeżdżajcie do Malczyc pociągiem !!
Malczyce posiadają przystanek kolejowy więc można tu dotrzeć pociągiem relacji  Wrocław GŁ. – Legnica – Lubin – Rudna – Głogów a dzięki położeniu na przecięciu się tras:
lewobrzeżnego rowerowego szlaku Odry;
kajakowego szlaku Odry; wybrać interesującą nas formę aktywności,
Miejscowość jest położona blisko przeprawy mostowej na Odrze do Lubiąża, do którego przed II wojną światową regularnie kursował statek pasażerski, co wpływa na wyjątkowość i niezwykłość Krainy Łęgów Odrzańskich na tle innych regionów.
Z uwagi na znajdującą się stację PKP Malczyce są częścią ofert Kolej na Kajaki i  Kolej na Rowery, która jest propozycją dla podróżników!! Oferta podróżowania na spływy kajakowe, rajdy rowerowe Szlakiem Odry z wykorzystaniem komunikacji zbiorowej, w tym linii kolejowych, autobusowych i przesiadania się na kajaki lub rowery w Węzłach Odrzańskich.

Odra z kajaka – na spływie kajakowym z Malczyc do Ścinawy

Spływy Kajakowe
Niewątpliwie jedną z największych atrakcji turystycznych Malczyc są w ostatnim czasie spływy kajakowe Odrą . Spływy są organizowane na trasie z Malczyc do Ścinawy i jest to prawdziwa trasa dla podróżników petla-malczycko-scinawska
Szczególnie że na trasie spływu można zatrzymać się w Lubiążu na zwiedzanie Klasztoru Cystersów i na posiłek w Karczmie Cysterskiej serwującej smaczną polską kuchnię. Po tym wszystkim z powrotem do kajaków bo przed nami jeszcze 20 km trasy spływu do pokonania.
Zanim jednak wyruszysz w podróż pamiętaj żeby najpierw zamówić kajaki na spływ w wypożyczalni np. www.meander.turystyka.pl. To od nich uzyskacie szczegółowe informacje o tym jak przygotować się na spływ oraz o zasadach bezpieczeństwa na wodzie.

Przy dworcu kolejowym warto zaparkować samochód i przesiąść się na rower, bo Malczyce mają znakomite położenie na trasie Rowerowego Szlak Odry w Krainie Łęgów Odrzańskich gdyż znajduje się na 44 km Szlaku licząc od Leśnicy we Wrocławiu. Dzięki mostowi drogowemu na Odrze Malczyce – Lubiąż posiada dostęp do szlaków po obu jej stronach:
lewobrzeżnego 141 km na lewym brzegu Odry od Wrocławia do Głogowa;
prawobrzeżnego 112 km na prawym brzegu Odry od Brzegu Dolnego do Głogowa.
lokalnych szlaków powiatu średzkiego 
trasą linii kolejowej Lubiąż – Wołów
Szlak prowadzi zarówno polnymi ścieżkami i drogami jak i mało ruchliwymi szosami, ale również uciążliwymi odcinkami po wałach odrzańskich a wszystko po to żeby zetknąć się z bogatą i dziką przyrodą.
Na biwak pod namiotem proponujemy okolice Gminnego Ośrodka Kultury z dostępem do toalet i miejscem na ognisko.

Z historii Malczyc
Choć dziś trudno w to uwierzyć, to Malczyce były kiedyś prężnym portem przeładunkowym i swoistym centrum logistycznym dla transportu węgla z zagłębia wałbrzyskiego. Pierwszą, a jakże, znaną wzmianką nazwy Malczyce było Paruum Maluts.
I choć już w XIII wieku wrocławski książę Henryk I wydaje lubiąskim cystersom zgodę na bezcłowe sprowadzenie Odrą śledzi i soli, to prawdziwy rozwój odrzańskiej żeglugi z i do Malczyc następuje pięćset lat później. W 1750 roku, na mocy decyzji Fryderyka II Wielkiego, powstaje w Malczycach największa składnica węgla kamiennego sprowadzonego tu z Zagłębia Wałbrzyskiego i dalej spławianego rzeką do Prus.
Popyt na węgiel jest tak duży, iż w 1780 roku zapada kolejna ważna dla Malczyc decyzja – tym razem o budowie bezpośredniej drogi węglowej z Wałbrzycha. Jest gotowa 10 lat później jako nowoczesny jak na tamte czasy 55-kilometrowy szlak – nie tylko brukowany strzegomską kostką granitową, ale także mający szerokość umożliwiającą mijanie się wozów konnych o ponadnormatywnych rozmiarach. Bo to właśnie wozy konne o ładowności przekraczającej 1.5 tony były środkiem transportu dolnośląskiego węgla! Ich liczbę szacuje się na 10 000 sztuk rocznie! Malczyce tętnią życiem i różnej maści towarami, które są do i stąd transportowane.
Rozwój kolei żelaznej wpływa zarazem negatywnie na historię portu, gdy w 1843 roku powstaje linia Świebodzice-Wrocław i potrzeba Malczyc gwałtownie spada, jak i pozytywnie, gdy pół wieku później w 1895 roku powstaje odcinek Strzegom-Malczyce, co skutkuje budową nowego dwubasenowego
portu. Wielkość przeładunku rośnie z roku na rok, by w 1941 osiągnąć rekordowy milion ton. Kolejne lata to już jednak powolny zmierzch malczyckiego portu. W latach 90-tych XX w. właściwie zaprzestano przeładunku towarów. Dziś port należy do prywatnej firmy – grupy Fabico ze Szczecina, która liczy na jego odrodzenie. Czy tak się stanie i czy zostanie przywrócona funkcja transportowo- przeładunkowa portu, a może nadana nowa funkcja turystyczna pokaże przyszłość.